W dniu 25. czerwca br. Sławosz Uznański-Wiśniewski jako pierwszy Polak dotarł na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Misja ma polegać na wykonaniu eksperymentów badawczych. Przestrzeń kosmiczna to środowisko ekstremalne – panuje tam niemal absolutna próżnia, brak powietrza, bardzo niskie ciśnienie (około 0 hPa) i silne promieniowanie. Aby ludzki organizm mógł w ogóle przetrwać, astronauci muszą korzystać z zaawansowanych technologicznie stacji i skafandrów, które utrzymują ciśnienie, temperaturę i poziom tlenu na poziomie zbliżonym do warunków ziemskich. Bez tych systemów ekspozycja człowieka na próżnię skutkowałaby niemal natychmiastową utratą przytomności i śmiercią. Nawet przebywając wewnątrz Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS), załoga musi stale dostosowywać się do mikrograwitacji, która – choć mniej groźna niż próżnia – ma poważny wpływ na układ krążenia, kostny i mięśniowy.
W stanie nieważkości codzienne życie wygląda zupełnie inaczej niż na Ziemi. Astronauci nie chodzą, lecz unoszą się w powietrzu, a każda czynność – od jedzenia po mycie się – wymaga innego podejścia. Posiłki pakowane są w specjalne hermetyczne opakowania, często w postaci past lub dań liofilizowanych, które przed spożyciem zalewa się wodą z systemu odzyskującego ją m.in. z pary wodnej i… moczu. W warunkach mikrograwitacji nawet okruch chleba może stanowić zagrożenie – unosząc się, może trafić do układu oddechowego lub uszkodzić delikatną elektronikę. Dlatego wszystko musi być spożywane w sposób maksymalnie kontrolowany. Mycie się ogranicza się do przecierania ciała wilgotnymi ściereczkami, ponieważ woda w stanie nieważkości nie spływa, lecz formuje się w kule unoszące się w powietrzu. Toaleta działa na zasadzie podciśnienia – specjalny system ssący odprowadza nieczystości, które są następnie przechowywane lub częściowo przetwarzane. W przestrzeni kosmicznej nie ma miejsca na przypadek – każdy aspekt życia codziennego musi być dokładnie zaplanowany i zabezpieczony.
Długotrwały pobyt w kosmosie wymaga również stałej troski o zdrowie fizyczne i psychiczne. Brak grawitacji sprawia, że mięśnie i kości przestają być używane w tradycyjny sposób, co prowadzi do ich stopniowego zaniku. Dlatego astronauci są zobowiązani do codziennego wykonywania ćwiczeń fizycznych przez minimum dwie godziny dziennie – korzystają z bieżni z pasami, rowerów treningowych i specjalnych maszyn oporowych, które symulują ciężar. Ich stan zdrowia jest na bieżąco monitorowany przez specjalistów z Ziemi, a dane fizjologiczne analizowane w czasie rzeczywistym. Równie istotna jest kondycja psychiczna – izolacja, ograniczony kontakt z bliskimi, monotonny krajobraz i rutyna mogą prowadzić do obniżonego nastroju i napięć w zespole. Dlatego astronauci mają możliwość regularnych rozmów z psychologami, a ich przygotowanie do misji obejmuje intensywne szkolenia interpersonalne. Nawet w warunkach mikrograwitacji potrzebna jest równowaga – czas wolny spędzany wspólnie, obserwacje Ziemi przez iluminatory czy wspólne posiłki pomagają utrzymać morale załogi. Misje takie jak ta, w której bierze udział Sławosz, pokazują, że człowiek potrafi przystosować się do nawet najbardziej ekstremalnych warunków, pod warunkiem że nieustannie wspierają go nauka, technologia i zespół specjalistów czuwających z Ziemi.
Tak skomplikowane przedsięwzięcia, jak misja kosmiczna, wymagają zaawansowanych przyrządów wykonujących pomiary najważniejszych parametrów mikroklimatu. Przykładowym profesjonalnym urządzeniem pomiarowym jest multisensor LB-717. Wykonuje on pomiary temperatury, wilgotności, ciśnienia, a także natężenia światła. Dodatkowo jest wytrzymały, pomiary wykonuje z wysoką precyzją oraz w szerokim zakresie.